Sâm bố chính là gì? Tác dụng, giá bán và bài thuốc hay

Sâm bố chính là loại sâm quý của Việt Nam với nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Đặc biệt bồi bổ cơ thể, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp hiệu quả. Tại nước ta, sâm bố chính đã trở thành vị thuốc bồi bổ được nhiều người săn đón

Cây sâm bố chính là gì?

• Là một loại thực vật có hoa 
• Tên gọi khác: Bố chính sâm, sâm báo, sâm thổ hào, cây sâm bổ, cây bảo sâm,….
• Tên khoa học: (danh pháp hai phần: Abelmoschus sagittifolius) 
• Họ: Cẩm Quỳ (danh pháp khoa học: Malvaceae). 
• Cây được miêu tả khoa học đầu tiên bởi (Kurz) Merr vào năm 1924. Cây thuộc vào nhóm thực vật trên cạn vào loại đa dạng nhất, 416 họ, với 64 bộ, 300.000 loài và khoảng 13.000 chi được biết đến.

Sâm bố chính là cây sâm quý, chỉ xếp sau sâm ngọc linh, và bổ không thua kém gì nhân sâm Hàn Quốc. Tại Việt Nam được trồng nhiều đầu tiên tại các cánh rừng ở Thanh trương Nghệ An, Bố Trạch Quảng Bình. Hiện tại  tại xã Thanh Lâm Thanh Hóa cũng trồng nhân rộng khá phổ biến hiệu quả, (xem tại đây: https://nhuxuan.thanhhoa.gov.vn)

Đây là loài thực vật có hoa, cây thân thảo, cao khoảng 50cm đến 1m hoặc hơn thế. Thân chủ yếu mọc đứng, nhưng vì khá yếu ớt nên đôi khi có thể mọc tựa vào cây to khác. Rễ to màu vàng nhạt hoặc trắng, thường có hình dáng như củ nhân sâm với đường kính 1.5cm – 2cm.

Lá màu xanh, gốc hình trái xoan; phần cuối của phiến lá giống hình mũi tên, mặt lá có lông. Hoa đơn 5 cánh mọc ở kẽ lá, màu hồng phớt vàng hay đỏ, đường kính khoảng 8cm.

Quả hình trứng phủ lông, khi chín sẽ chuyển dần từ màu xanh sang màu nâu. Bên trong quả chứa nhiều hạt nhỏ màu nâu, có hình dáng tương tự quả thận, hạt được thu hoạch làm giống.

Sâm bố chính có mấy loại?

Căn cứ vào màu sắc hoa, chúng được chia thành 4 loại:

• Sâm bố chính hoa đỏ tươi: Loại này thường mọc ở các vùng đồi núi Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ. Hoa to, có 5 cánh mỏng. Rễ ít phân nhánh và chứa dược tính cao nhất trong các loại.

• Sâm bố chính hoa hồng phấn: Loại này thường được trồng làm cảnh ở đồng bằng, hàm lượng dinh dưỡng ít hơn loại hoa đỏ.
• Sâm bố chính hoa đỏ hồng: Loại này phát triển tốt và cho sản lượng lớn ở nhiều nơi, với nhiều kiểu đất trong đó có đồi núi thấp và đồng bằng phù sa.

• Sâm bố chính hoa vàng (cây vông vang): Loài này có thân cao từ 1m – 2m và không có củ.

Căn cứ vào địa hình phân bố, chúng được xếp thành 3 loại:

• Đồi núi thấp dưới 1000m: Tây Nguyên, miền Trung Việt Nam.
• Đồi bán sơn địa: Đông Nam bộ, An Giang, Kiên Giang.
• Đồng bằng phù sa: Đồng Tháp, Tiền Giang. 

Sâm bố chính có tác dụng gì?

Sâm bố chính là thảo dược được cả y học cổ truyền và y học hiện đại đánh giá cao về tác dụng đối với sức khỏe. 

• Theo y học cổ truyền, dược liệu có tác dụng bổ tỳ, kiện vị, nhuận phế, dưỡng ẩm, trợ tiêu, thanh nhiệt.
• Chữa lao phổi, viêm phế quản ở trẻ em: Kết hợp thêm mật ong, cam thảo để chữa ho cho trẻ an toàn, hiệu quả.
• Điều trị thiếu máu, suy nhược cơ thể: Kết hợp ngâm rượu với rễ đinh lăng, ngâm mật ong uống để điều trị chứng thiếu máu, suy nhược, đau đầu, thể lực sa sút,…
• Chữa suy giảm sinh lý ở nam giới: Kết hợp với các vị thuốc tăng sinh lý như sâm cau, ba kích, nhục thung dung,… điều trị xuất tinh sớm, yếu sinh lý, cải thiện chất lượng tinh trùng, tăng khả năng thụ thai.
• Điều trị rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới: Dùng với ích mẫu, ngải cứu để chữa rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ.
• Tác dụng an thần, ngủ ngon, chữa suy nhược thần kinh: Ức chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương, sâm bố chính sắc nước uống mỗi ngày giúp não thư giãn, ngăn ngừa chứng trầm cảm.
• Tác dụng điều trị tiêu chảy, kiết lỵ: Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Cách dùng sâm bố chính

Với nhu cầu chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe ngày càng cao, cách sử dụng sâm bố chính cũng đa dạng hơn. Nó có thể được chế biến làm thuốc bằng nhiều cách khác nhau như ngâm rượu, ngâm mật ong, nấu cao,… Để tận dụng hết dưỡng chất trong loại sâm quý này, bạn dùng như sau:

Sâm bố chính ngâm rượu

Chuẩn bị:

• Củ sâm bố chính tươi: 1kg
• Rượu trắng 40 độ: 10 lít
• Bình ngâm rượu.

Cách dùng:

• Sao vàng hạ thổ và làm sạch sâm, sau đó ngâm theo tỷ lệ 1:10 với rượu. Có thể ngâm kèm thân và lá để rượu ngon hơn. 
• Ngâm rượu từ 1-3 tháng (hoặc có thể hơn).
• Mỗi ngày dùng 1 – 2 chén nhỏ có thể tăng cường sức khỏe và chức năng sinh lý.
• Quý ông có thể kết hợp thêm sâm cau, ba kích, cây mú từn hoặc nhục thung dung để bổ thận, cường dương, gân cốt khỏe mạnh.

Sâm bố chính ngâm mật ong

Chuẩn bị:

• Mật ong nguyên chất.
• Bố chính sâm.

Cách dùng:

• Sâm đem thái thành lát mỏng, rồi ngâm với mật ong đựng trong hũ kín.
• Ngâm từ 2 – 3 tháng là có thể dùng được.
• Mỗi ngày dùng 2 – 3 lát sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh. Có thể dùng món này cho cả người già và trẻ nhỏ.

Sâm bố chính thái lát phơi khô

Để bảo quản được lâu, người ta thường thái chúng thành lát mỏng, sau đó đem sấy hoặc phơi khô dưới ánh nắng mặt trời. Sau đó đóng gói, bảo quản nơi thoáng mát, dùng được đến 2 năm.

Sâm khô có thể được dùng để pha trà hoặc sắc nước để uống hàng ngày. Sau một thời gian sử dụng dược liệu, cơ thể sẽ trở nên khỏe mạnh, ăn uống ngon miệng và cải thiện giấc ngủ rõ rệt. 

Những bài thuốc hay từ cây sâm bố chính

Sâm bổ chính là vị thuốc được sử dụng nhiều trong những bài thuốc Đông y. Cây thuốc này có vị ngọt, tính mát, không độc nhưng vẫn có thể gây phát ban, dị ứng cho người dùng.

• Chữa thiếu máu

Thành phần: Bố chính sâm, hạt sen, hà thủ ô (mỗi vị 100g); đại hồi (8g); thảo quả (12g), cam thảo (40g).

Cách dùng: Tán các vị thuốc, vo thành viên. Mỗi ngày dùng 20g, chia 2 lần.

• Điều trị bệnh lao phổi cho trẻ em 

Thành phần: Bố chính sâm (6g – 10g), siro cam thảo (200g), nước sôi để nguội (180ml).

Cách dùng: Trộn đều tất cả nguyên liệu với nhau để tạo thành một hỗn hợp. Mỗi ngày dùng 1 thìa.

• Bổ thận, tráng dương

Thành phần: Bố chính sâm (1000g); đậu đen (1500g); hoàng tinh (500g); hạt tơ hồng (thỏ ty tử) (200g); hoài sơn (củ khoai mài), sừng nai, cẩu tích (lông cu li), tục đoạn, liên nhục (hạt sen), ba kích, liên tu (nhị sen), cây mú từn, (mỗi vị 1000g).

Cách dùng: Đậu đen sao tồn tính, ba kích tẩm muối sao vàng, sừng nai đắp đất sét nung tồn tính, tán nhỏ các vị thuốc khác. Sau đó vo tất cả thành viên. Mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần 8g –12g.

• Trị rối loạn kinh nguyệt

Thành phần: Bố chính sâm, ích mẫu, ngải cứu (mỗi vị 16g), thục địa, cây nhọ nồi (mỗi vị 20g), củ cây gai (12g), củ ấu (10g).

Cách dùng: Sao vàng ngải cứu và cỏ nhọ nồi (cây cỏ mực), sau đó đem sắc tất cả các vị thuốc đến khi được 200ml nước đặc. Mỗi ngày dùng 1 thang, chia làm 3 lần uống trong ngày. Sử dụng đều đặn sẽ giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn kinh nguyệt.

• Chữa tim đập nhanh, hồi hộp, ngủ ít

Thành phần: Bố chính sâm (20g), hạt sen, quả dâu chín, hà thủ ô, củ mài, long nhãn, rau má (mỗi vị 12g); bá tử nhân, táo nhân (mỗi vị 8g).

Cách dùng: Đem tất cả các nguyên liệu sắc thành nước thuốc. Dùng 1 thang mỗi ngày.

• Chống suy dinh dưỡng, đi phân lỏng, kiết lỵ cho trẻ trên 2 tuổi

Thành phần: Bố chính sâm (25g), hạt sen (15g), bạch chỉ (10g), ý dĩ (20g), hoài sơn (30g).

Cách dùng: Đem sao chín tất cả các vị thuốc, tán thành bột mịn. Trộn bột thuốc đã tán với một ít nước, có thể cho thêm đường rồi nấu thành cao lỏng. Mỗi ngày dùng 4g – 10g.

• Chữa bệnh trầm cảm

Thành phần: Sâm bổ chính (16g); hà thủ ô, hoài sơn, bá tử nhân, long nhãn (mỗi vị 12g); nhục quế (4g); liên tu, toan táo nhân, xương bồ, bán hạ chế, cam thảo dây (mỗi vị 8g).

Cách dùng: Sắc các vị thuốc thành nước để uống. Mỗi ngày dùng 1 thang.

• Điều trị đái tháo đường

Thành phần: Sâm bố chính, rễ cỏ tranh, giao đằng, tì giải, hắc sâm, củ mài (hoài sơn), lá tre, quốc lão, hạt sen, hoạt thạch, xa tiền thảo.

Cách thực hiện: Sắc các vị thuốc thành nước uống. Dùng liên tục trong 1 tháng hoặc cho đến khi khỏi bệnh.

• Chữa đái ra dưỡng chất

Thành phần: Bố chính sâm, rễ cỏ tranh, tỳ giải, liên nhục, huyền sâm, ý dĩ, trúc diệp, mã đề, củ mài, cam thảo nam (cam thảo đất), mỗi vị 12g; hoạt thạch 6g.

Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang thuốc. 

• Chữa suy nhược cơ thể sau khi ốm nặng hoặc lao động vất vả

Thành phần: Bố chính sâm (180g); hạt sen, hoài sơn (mỗi vị 80g); hạt cau (binh lang) (8g); bạch truật (40g).

Cách dùng: Tán bột, mỗi ngày dùng 20g.

• Chữa ra nhiều mồ hôi, chân tay lạnh

Thành phần: Sâm bố chính (20g), hoàng kỳ (20g), đương quy (20g) tẩm mật rượu sao, phục linh (12g) tẩm sữa, chích thảo (8g) và lộc nhung (nhung hươu khô) (8g) nung nghiền nhỏ.

Cách dùng: Sắc thuốc uống trong ngày.

• Chữa động kinh

Thành phần: Sâm bổ chính, nam tam tinh, vỏ quýt (trần bì), yết vĩ (mỗi loại 20g); ý dĩ (hạt bo bo) (40g); vỏ quế (4g); chu sa (1g); tim lợn (1 cái).

Cách dùng: Tán các vị thuốc trừ chu sa và tim lợn thành bột mịn. Sau đó, trộn bột với chu sa rồi nhét vào tim lợn. Đem hấp cách thủy khoảng 40 phút. Chia làm 3 lần ăn trong ngày.

• Chữa giai đoạn phục hồi sau khi bị bỏng

Thành phần: Sâm bố chính, hoài sơn, ý dĩ (mỗi vị 16g); bạch truật, hà thủ ô, sa sâm, cỏ máu (kê huyết đằng), thục địa, mỗi vị 12g; kỷ tử (10g); trần bì (8g).

Cách dùng: Sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang.

• Điều trị khí hư bạch đới

Thành phần: Rễ cây sâm bố chính.

Cách dùng: Làm sạch rễ rồi đem đi giã nhỏ, sau đó nấu cùng gạo nếp để ăn thay cho cơm. 

• Chữa táo bón, tiểu són

Thành phần: Sâm bố chính và cao ban long (cao nấu từ sừng già của hươu đực).

Cách dùng: Nấu sâm cô đặc thành cao, cho vào lọ thủy tinh để có thể sử dụng dần. Mỗi lần dùng 1 thìa sâm hòa cùng cao ban long, uống theo liệu trình mà bác sĩ đưa ra. 

Lưu ý khi chữa bệnh bằng sâm bố chính

Sâm bố chính được chứng minh là thảo dược lành tính, không độc. Do đó nó ít gây tác dụng phụ cho người dùng. Tuy nhiên, một số người bệnh có cơ địa không phù hợp cũng có thể dị ứng với dược liệu này. Sau đây là một số lưu ý khi sử dụng sâm:

• Tẩm nước gừng, sao kỹ đối với thể trạng hư hàn.
• Không dùng chung sâm với lê lô. 
• Trong quá trình sử dụng sâm nên kiêng dùng chất kích thích.
• Cần hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn đang trị bệnh bằng thuốc Tây. 
• Cần phân biệt sâm bố chính với các loại sâm khác trên thị trường.

Giá bán sâm bố chính bao nhiêu tiền?

Giá bán cũng như giá bán sâm bố chính phụ thuộc vào một số yếu tố: 

– Nguồn gốc, xuất xứ: Sâm mọc ở những vùng rừng núi tự nhiên sẽ có giá thành cao hơn các loại khác.

– Kích cỡ, độ tuổi: Sâm có củ càng to thì giá càng đắt, sâm có củ càng nhỏ thì giá càng rẻ.

• Trung bình sâm loại 4 – 6 củ 1kg có giá cả dao động trong khoảng: 450.000 đồng – 600.000 đồng.
• Sâm loại vừa, 6 – 8 củ 1kg sẽ rơi vào khoảng: 500.000 đồng – 600.000 đồng.
• Loại 8-12 củ/kg: 400.000 đồng – 500.000 đồng.
• Loại củ nhỏ, 12-14 củ/kg giá bán: 250.000 đồng – 300.000 đồng.

Như vậy, tùy nơi, giá bán sâm bố chính sẽ chênh lệch khác nhau, người mua cần lựa chọn nơi bán lâu năm, uy tín, có nguồn cung ổn định thì giá sẽ rẻ hơn so với thị trường hoặc ở mức chấp nhận được. Ngoài ra, mua tại địa chỉ có thương hiệu, bạn cũng không cần lo lắng mua phải sâm giả, kém chất lượng. Vậy nên mua sâm bố chính ở đâu tốt?

Nơi mua sâm bố chính uy tín, chất lượng

Sâm bố chính được bán khá rộng rãi trên thị trường. Tuy nhiên, bạn nên mua tại các nhà thuốc y học cổ truyền, cửa hàng chuyên cung cấp thảo dược để đảm bảo chất lượng của sản phẩm.

Hiện nay, loại sâm này được bán chủ yếu ở dạng khô thái lát. Bạn có thể tìm đến Thảo dược An Quốc Thái để mua loại sâm này. Đây là địa chỉ bán sâm bố chính đáng tin cậy, được nhiều người mua và đánh giá tốt.

Thông tin đặt hàng:

Thảo dược An Quốc Thái

• Hotline đặt hàng: 0926456456.
• Địa chỉ: 62/1/28 Trương Công Định, Phường 14, Quận Tân Bình, TP. HCM.
• Website: https://caythuoc.vn/.
• Giá bán: 400.000 đồng/kg (loại phơi khô thái lát).

Bài viết trên đây đã chia sẻ chi tiết về cách dùng, công dụng và những bài thuốc chữa bệnh hữu ích từ sâm bố chính. Hy vọng bạn đã hiểu hơn và tận dụng tốt loại sâm này để cải thiện sức khỏe.

Cảm ơn các bạn đã xem bài viết: “Sâm bố chính là gì? Tác dụng, giá bán và bài thuốc hay“. Hẹn gặp lại trong các bài viết tiếp theo trên https://omega3.vn/ nhé.

Nguồn tham khảo: 

Sách quý: Những Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam (Đỗ Tất Lợi)

Sâm bố chính (https://vi.wikipedia.org/)

Nhân rộng mô hình trồng sâm bố chính hiệu quả tại xã Thanh Lâm (https://nhuxuan.thanhhoa.gov.vn)

Báo (youmed.vn, baoquocte.vn,  baomoi.com)