Cây rau má là loại rau ăn quen thuộc trong ẩm thực. Người Việt thường cho rằng: “Ăn rau má cho nó mát”, vậy thật sự ăn hay uống rau má nhiều có tốt không, có tác dụng gì, bài thuốc sử dụng như thế nào cho hiệu quả?
Bài viết sẽ giúp bạn hiểu hơn về tác dụng của cây rau má dưới góc nhìn của một vị thuốc dân gian. Mời bạn cùng tham khảo.

Xem thêm: Cây lá cách – Tác dụng không ngờ từ loại rau quen thuộc
Nguồn gốc và đặc điểm của rau má
Rau má là món ăn, bài thuốc dân gian từ hàng ngàn năm nay. Là thực phẩm rất giàu dinh dưỡng, có thể dùng ăn sống, nấu canh hoặc xay sinh tố.
- Tên thường gọi: Rau má
- Tên khoa học: Hydrocotyle asiatica L, Centella asiatica (L.) Urban (Theo Wiki)
- Tên gọi khác: Liên tiền thảo, lôi công thảo, tích tuyết thảo
- Tên tiếng Anh: Centelle, Indian Pennywort, Gotu Kola,
- Họ: Thuộc họ hoa tán (Apiaceae)

Tìm hiểu: 10 công dụng “trời cho” từ cây ngải cứu
Nguồn gốc
Cây rau má là loài cây thân thảo, mọc bò trên mặt đất. Theo các nhà thực vật học, nó có nguồn gốc từ nước Ấn Độ, Melanesia, New Guinea, Malesia, các đảo Thái Bình Dương và các quốc gia châu Á.
Ngày nay, chúng ta thường sử dụng cây rau má như một loại thực phẩm để ăn hoặc uống hàng ngày. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng đây là một vị thuốc đem lại nhiều dược tính chữa bệnh trong Đông y. Cụ thể, thảo dược được dùng rộng rãi trong y học Ayurveda và y học Trung Hoa như:
- “Brahmi” là cái tên mà người Ấn Độ dùng để gọi rau má, nghĩa là một loại thảo dược có thể giúp tâm thức con người hòa hợp với vũ trụ.
- Lý Thanh Vân – Võ sư môn Thái cực quyền, đã sống thọ đến 256 tuổi bằng cách dùng rau má và một số loại thảo dược Trung Hoa khác.
- Thực đơn của những vị thiền sư, nhà thông thái cũng thường xuyên có sự xuất hiện của cây rau má.
Đặc điểm
Rau má có thân thấp, mọc sát mặt đất, màu lục ánh đỏ hay màu xanh lục, mảnh, nhẵn. Rễ mọc ở các mấu (gồm rễ đốt ở thân và rễ chùm ở gốc), được bao quanh bởi lớp lông tơ, màu trắng kem.
Lá rau má hình quạt, cuống dài 5cm – 20cm, có đỉnh tròn. Hoa màu hồng phớt đỏ hoặc trắng, có kích thước nhỏ, mọc thành tán. Quả thường chín sau khoảng 3 tháng, có hình mắt lưới dày đặc.
Cây mọc lan ở khắp nơi, ưa mát và ẩm. Tất cả bộ phận đều dùng cho mục đích y học.
Xem thêm: Tía tô – Báu vật đối với phụ nữ.
Thành phần dinh dưỡng của rau má
Giống như rau đắng đất hay rau diếp cá, rau má là thực vật rất giàu dinh dưỡng, một số dưỡng chất cơ bản trong thân, rễ, lá bao gồm: saponin (còn được gọi là triterpenoids), vitamin (C, K, B1, B2, B3), saccharide, hợp chất beta carotene, sterol, flavonol, alkaloid, saponin, khoáng chất (sắt, canxi, kali, magie, phốt pho,…).
Theo nghiên cứu y học hiện đại, trong 100g chiết xuất rau má có chứa trung bình:
- 88,2g nước
- 1,8g tinh bột
- 3,2g đạm
- 4,5g chất xơ
- 0,15mg vitamin B1
- 3,7mg vitamin C
- 1,3mg beta carotene
- 2mg phốt pho
- 2,29mg canxi
- 3,1mg sắt.
Tác dụng của rau má đối với sức khỏe
Trong y học, rau má được sử dụng rộng rãi như một chất hỗ trợ lọc máu, giải nhiệt, hạ sốt, cũng như điều trị tăng huyết áp và suy giãn tĩnh mạch. Trong y học Ấn Độ, rau má được biết đến là một trong những loại thảo dược có công dụng hồi sinh các dây thần kinh và tế bào não.
Các thầy thuốc phương Đông thường sử dụng rau má trong các bài thuốc điều trị rối loạn cảm xúc, chẳng hạn như trầm cảm, được cho là bắt nguồn từ các vấn đề về thể chất.
Giải nhiệt, hạ sốt, mát gan
Theo Bản thảo cương mục, Nam dược thần hiệu, Dược tính luận, rau má là thảo dược có vị cay (tân) và đắng (khổ), tính hàn (lạnh), quy vào 3 kinh: Can, tỳ và thận.
Trong đó, tác dụng quy vào can (gan) giúp thanh nhiệt, dưỡng âm, nhuận gan, tiêu độc. Nhờ đó, uống nước sinh tố rau má được cho là cách làm mát cơ thể tự nhiên, giúp đẹp da, thanh nhiệt. Cách nói: “ăn rau má cho nó mát” trong dân gian cũng bắt nguồn từ công dụng này.

Xem thêm: Lá đu đủ – Thần dược chữa ung thư gan.
Chữa các bệnh về đường tiêu hóa
Một thí nghiệm đã được tiến hành để nghiên cứu về hiệu quả ức chế các tổn thương dạ dày do sử dụng ethanol (rượu bia) và aspirin (thuốc giảm đau, hạ sốt). Kết quả cho thấy, chiết xuất từ rau má có khả năng gia cố hàng rào niêm mạc dạ dày, giảm sự rụng của tế bào và giảm tác hại của các gốc tự do.

Thành phần Asiaticoside trong rau má có đặc tính chống viêm do ức chế nitric oxide (NO). Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chữa lành vết loét dạ dày, cải thiện sức khỏe của đại tràng và ruột, chữa táo bón hành ở cả trẻ em và người lớn.
(Theo https://www.ncbi.nlm.nih.gov/)
Hỗ trợ hệ tuần hoàn
Hầu như những hoạt chất chứa trong cây rau má đều mang đến lợi ích đối với hệ tuần hoàn, cụ thể:
- Cường hóa mao mạch và thành mạch máu, tối ưu hoạt động của hệ tuần hoàn, ngăn ngừa chứng xuất huyết.
- Kích thích lưu thông máu, tăng cường oxy cho các cơ quan nội tạng và bộ phận quan trọng của cơ thể để cải thiện hoạt động của chúng.
Thanh lọc, giải độc cơ thể
Rau má hoạt động như một vị thuốc lợi tiểu tự nhiên, giúp thanh lọc, giải độc cơ thể thông qua tác dụng kích thích việc đào thải độc tố, chất béo và lượng muối dư thừa qua đường tiểu ra khỏi cơ thể.
Quá trình loại bỏ các độc tố này giúp thận không phải làm việc quá tải. Đồng thời cân bằng dịch, ngăn ngừa sỏi thận và giữ cho chức năng thận hoạt động bình thường, khỏe mạnh.
Nóng trong người? Tìm ngay: Hoa atiso – Thần dược mát gan, lợi mật.
Tốt cho những người bị các bệnh liên quan tới tĩnh mạch
Lợi ích của rau má được đánh giá là rất tốt đối với những người mắc các bệnh liên quan đến suy giãn tĩnh mạch. Cây rau má kích thích sự hình thành chondroitin sulfate và hyaluronidase – Hoạt chất tăng cường liên kết ở các mô tĩnh mạch bị suy yếu, từ đó giúp lưu thông khí huyết và giảm sưng.
Nghiên cứu về điều này đã được chứng minh vào năm 2001. Bệnh nhân được cho dùng cây rau má và giả dược, theo dõi trong 4 tuần. Sau đó, người ta nhận thấy ở những người uống rau má, các triệu chứng như sưng phù chân, mệt mỏi, đau nhức, chuột rút,… đều giảm đáng kể.
Bên cạnh đó, tác dụng của nước rau má cũng được ghi nhận trong việc điều trị cao huyết áp. Theo các nhà nghiên cứu, mỗi ngày dùng 180mg thảo dược sẽ có hiệu quả rất tốt đối với chứng bệnh này.
Giúp vết thương mau lành
Nhiều nghiên cứu trên rau má cho thấy nó có hoạt tính chữa lành vết thương hở nhờ tăng cường sản xuất Collagen, giúp tăng độ bền ở các biểu mô.
Ngoài ra, rau má còn được chứng minh là có khả năng ức chế quá trình viêm có thể gây ra sự phì đại ở các vết sẹo và cải thiện tính thấm của mao mạch. Từ đó, chỗ vết thương hở nhanh chóng kéo da non và không để lại sẹo.
Để làm mát vết thương và giảm nhẹ sưng tấy, bạn rửa thật sạch cây rau má, giã nhuyễn và đắp lên da. Đây là kinh nghiệm dân gian đã có từ lâu và được lưu truyền cho đến ngày nay.
Tìm hiểu: Kinh giới – Rau ăn tốt cho sức khỏe và sắc đẹp.
Giúp an thần, giảm lo âu và tăng cường trí nhớ
Trong tài liệu y học Ấn Độ, rau má được ghi nhận như thuốc bổ kích thích thần kinh, an thần và tăng cường trí nhớ. Thành phần brahmoside và brahminoside trong thảo dược có tác dụng giải lo lâu, đóng vai trò tiềm năng trong việc điều chỉnh sự lo lắng, nhận thức, trí nhớ, thậm chí là giảm cảm giác đói ở người.
Để cải thiện trí nhớ cũng như nâng cao khả năng tập trung, theo kinh nghiệm dân gian, lấy rau má khô tán bột rồi pha uống với sữa.
Kéo dài tuổi thọ, giúp tươi trẻ
Theo y học Trung Hoa, rau má là được xem là một trong những bài thuốc giúp sức khỏe dẻo dai và kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, tác dụng này chỉ dựa vào kinh nghiệm dân gian, chưa được chứng minh bởi các nhà nghiên cứu khoa học.
Mặc dù vậy, công dụng của cây rau má đã được chứng minh có hiệu quả rất tốt trong việc làm đẹp da, giúp da tươi trẻ và tràn đầy sức sống. Đây cũng là một trong những câu trả lời cho vấn đề uống rau má có tác dụng gì.
Xem ngay: Hắc kỷ tử – Bí quyết trường thọ, giữ gìn sắc đẹp tuyệt vời
Một số bài thuốc trị bệnh từ rau má
Các bài thuốc trị bệnh từ cây rau má đã được ứng dụng rộng rãi trong y học cổ truyền nhiều nước Châu Á. Bao gồm Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ và Indonesia.
Trị viêm họng và viêm amidan: Lấy 60g rau má, mang đi rửa sạch, giã nát để lấy nước cốt. Trước khi uống, hòa với nước ấm.
Điều trị đau bụng, tiêu chảy, kiết lỵ: Đem rửa sạch 30g – 40g rau má (bỏ rễ), sau đó trộn với một chút muối để luộc hoặc ăn sống.
Điều trị tiểu ra máu: Rửa sạch rồi giã nát 1 nắm ích mẫu thảo và 1 nắm rau má, sau đó vắt lấy nước cốt uống.
Chữa chứng đau bụng do kinh nguyệt, đau lưng: Đem phơi khô rau má (nên thu hái khi cây vừa ra hoa) rồi nghiền nhỏ thành bột. Mỗi ngày dùng 1 lần vào buổi sáng. Khi dùng, hòa với nước ấm khoảng 2 muỗng cà phê bột thảo dược rồi uống.
Tìm hiểu thêm: Cây tầm bóp – Rau mọc dại “thần dược” chữa bệnh tiểu đường
Cải thiện biếng ăn và còi cọc ở trẻ, đi ngoài phân sống: Rau má khô đem tán bột, nấu chung với bột gạo hoặc cho vào cháo rồi dùng.
Chữa táo bón: Lấy 30g cây rau má, đem rửa sạch rồi giã nhuyễn, dùng để đắp vào rốn.
Điều trị lở loét ở vùng lưng: Rửa sạch, giã nát rồi mang đi ép. Hòa tan bột nếp với nước cốt vừa ép được để tạo thành hỗn hợp sền sệt. Dùng hỗn hợp thoa lên vùng lở loét.
Điều trị vàng da do thấp nhiệt: Sắc 30g đường phèn với 30g – 40g cây rau má, dùng để uống.
Chữa áp xe vú (giai đoạn đầu): Sắc vỏ cau với cây rau má rồi lấy nước uống. Để tăng hiệu quả, có thể pha thêm một ít rượu.
Chữa nhọt: Rửa sạch và giã nát rau má, đắp lên da để chữa nhọt.
Giải độc thuốc (hoặc thực phẩm): Rửa sạch, ép lấy nước uống. Nên pha với một chút đường phèn để dễ uống hơn.
Cải thiện cảm nắng, hoa mắt, nhức đầu, buồn nôn: Rửa sạch rồi giã nát 1 nắm rau má, tách ra phần bã và phần nước cốt. Phần bã dùng để đắp lên thái dương và trán, phần nước đem hòa với một chút muối rồi uống.
Trị sẹo: Bạn có thể dùng cây rau má để điều trị sẹo tùy theo tình trạng sẹo lõm, sẹo lồi hay sẹo thâm.
- Với sẹo lõm: Rửa sạch rau má, ngâm trong 15 phút với nước muối pha loãng, chia làm 2 phần. Giã nát 1 phần rồi đắp lên vùng da bị sẹo, rửa lại với nước sau 15 phút. Dùng 1 phần còn lại để sắc lấy nước uống.
- Với sẹo lồi: Rửa sạch thảo dược, mang đi giã nát rồi ép lấy nước cốt. Trước khi bôi lên vùng da bị sẹo, hòa nước cốt với mật ong. Sau đó, massage nhẹ nhàng trong 30 phút.
- Với sẹo thâm: Rửa sạch, ngâm thảo dược với nước muối rồi mang đi giã nhuyễn. Mỗi ngày, dùng bã cây rau má đắp lên vùng da bị sẹo 2 lần. Kiên trì thực hiện trong 4 tháng, bạn sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
Ho lao, viêm phổi? Tìm ngay: Cây bọ mắm – Khắc tinh số 1 của lao phổi.
Lưu ý khi sử dụng rau má
Rau má dưới góc độ y học là một vị thuốc lành tính, không độc. Hiện nay, chưa có nghiên cứu nào ghi nhận những tác dụng phụ của rau má tác động tới sức khỏe.
Dù lợi ích của rau má đối với sức khỏe là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để sử dụng có hiệu quả:
- Ăn rau má có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, do đó phụ nữ mang thai nên thận trọng khi sử dụng.
- Có thể gây buồn ngủ nhiều do tác dụng an thần, giảm lo âu.
- Rau má tươi không rửa sạch có thể dẫn đến những nguy cơ viêm da. Do đó, nên chú ý làm sạch trước khi đắp trực tiếp lên da.
Thường xuyên mất ngủ? Tìm ngay: Lạc tiên – Giúp ngủ ngon, hết trằn trọc.
Ăn rau má như thế nào thì tốt? Liều dùng bao nhiêu là đủ?
Tùy vào độ tuổi và sức khỏe của mỗi người mà liều lượng sử dụng cây rau má sẽ khác nhau. Chẳng hạn:
- Theo khuyến cáo từ Trung tâm y tế đại học Maryland, không được sử dụng rau má liên tục hơn 6 tuần.
- Mỗi ngày, người bình thường chỉ nên uống nước rau má với liều lượng là 1 ly (tương đương 40g).
- Đối với trường hợp mắc bệnh liên quan đến tuần hoàn, mỗi ngày chỉ nên dùng 60mg – 180mg thảo dược.
Một số món ăn ngon, bổ từ rau má
Bạn có thể chế biến cây rau má thành nhiều món ngon hấp dẫn và bổ dưỡng để bổ sung vào bữa ăn hàng ngày. Chẳng hạn như các món:
Gỏi rau má
Cây rau má rất được ưa dùng để chế biến món gỏi. Đây là món ăn giúp kích thích bao tử và vị giác rất hiệu quả. Tuy ăn sống nhưng nếu chế biến đúng cách, rau má sẽ có hương vị rất đậm đà chứ không bị đắng.
Để rau không bị hăng, đắng khi ăn sống, một mẹo nhỏ là bạn nên ngâm chung với 1 tô nước giấm và đường nhé.
Tham khảo: Cách nấu chè dưỡng nhan gây sốt siêu ngon
Sinh tố rau má
Uống sinh tố rau má thường xuyên có tác dụng giúp giải nhiệt, thanh lọc và làn da cũng trở nên mịn màng nhờ được cấp ẩm.
Khi xay sinh tố, bạn nên lựa những lá non, không quá già, kết hợp thêm sữa đặc hoặc mật ong. Điều này giúp mùi hăng, đắng của rau má giảm đáng kể. Có thể kết hợp thêm lá dứa, đậu xanh để thức uống thơm ngon hơn.
Sinh tố rau má xay xong nên uống ngay hoặc chỉ bảo quản tủ lạnh trong ngày, không nên để qua đêm vì dễ bị chua. Đồng thời các thành phần dinh dưỡng cũng bị biến đổi ít nhiều.
Xem thêm: Mua nguyên liệu nấu chè dưỡng nhan ở tiệm thuốc Bắc
Bạn đọc có nhu cầu mua sỉ, lẻ rau má khô vui lòng liên hệ:
Thảo dược An Quốc Thái
- Địa chỉ: 62/1/28 Trương Công Định, P. 14, Tân Bình, TP HCM.
- Điện thoại đặt hàng: 0926 456 456.
- Hoặc mua tại website: https://omega3.vn/.
- Giá bán: 100.000 đồng/kg.
Như vậy, tiềm năng và lợi ích của rau má đã được nghiên cứu rộng rãi trong y học hiện đại. Qua bài viết này, hy vọng bạn sẽ biết cách tận dụng hết tác dụng của rau má để cải thiện sức khỏe, sắc đẹp.
Chúng tôi Omega3.vn là website chuyên cung cấp tin tức về về các cây thuốc Đông y, các mẹo làm đẹp, phương pháp thẩm mỹ an toàn, giúp bạn nâng cao chất lượng cuộc sống.
Nguồn tham khảo:
- Centella asiatica (https://en.wikipedia.org/wiki/Centella_asiatica)
- Pharmacological Review on Centella asiatica: A Potential Herbal Cure-all (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3116297/)
- GOTU KOLA: Overview, Uses, Side Effects, Precautions, Interactions, Dosing and Reviews (https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-753/gotu-kola)