Cây ích mẫu – Thuốc quý dành cho phụ nữ đau bụng kinh, tắc kinh

Cây ích mẫu là vị thuốc cứu tinh của phụ nữ, bởi vậy dân gian mới có câu:

“Nhân trần ích mẫu đi đâu

Để cho gái đẻ đớn đau thế này?”

Câu ca để chỉ tác dụng to lớn của ích mẫu đối với người mẹ. Theo Đông y, ích mẫu có vị đắng, tính hàn, tác dụng phá ứ, hoạt huyết, bổ huyết, điều kinh, lợi thủy tiêu thũng,… Dùng cho phụ nữ sau sinh bị rong huyết, kinh ra nhiều, viêm niêm mạc dạ con, hoặc chị em bị trễ kinh, bế kinh, đau bụng kinh dữ dội.

Ích mẫu là cây gì? Nhận biết cây ích mẫu 

Ích mẫu là cứu tinh hàng đầu cho phụ nữ, có tác dụng phá ứ, phá huyết, thông kinh lạc, giúp điều kinh và chữa các bệnh phụ khoa cho phụ nữ rất hay, nhất là phụ nữ sau sinh. Vì có lá khá giống cây ngải cứu, lại có nguồn gốc từ phía Bắc nên còn gọi là Ngải cứu Trung Quốc.

• Tên khoa học: Leonurus heterophyllus Sweet  
• Tên gọi tiếng việt: Ích mẫu.
• Tên gọi khác: Cỏ ích mẫu, cây sung úy, dã thiên ma, xú uất thảo, thấu cốt thảo, thiên chi ma,…
• Thuộc họ: Lamiaceae (Họ hoa môi).

Mất sữa sau sinh? Xem ngay: Chè vằng lợi sữa – Bí quyết “gọi sữa về” cực hay

Đặc điểm nhận biết cây ích mẫu

• Là thực vật thân thảo, mọc thẳng đứng, cao chưa tới 1m. Thân thiết diện vuông, toàn thân phủ một lớp lông ngắn đặc trưng của họ hoa môi (Lamiaceae).
• Lá mọc đối xứng, xẻ thùy.
• Hoa màu trắng hoặc tím hồng, mọc thành cụm ở ngọn cành hay nách lá.
• Quả nhỏ, nhẵn, có vỏ màu nâu, chia thành 3 cạnh.

Phân bố

Theo các nhà thực vật học, ngày trước, ích mẫu mọc hoang dại tại các khu vực ven bờ sông, suối, ven đường. Bắt nguồn từ Trung Quốc, mọc nhiều tại các tỉnh như Sơn Tây, Quảng Đông, Hồ Bắc,… Thái Lan, các quốc gia Nam Mỹ, châu Phi và Việt Nam cũng có nhiều loài cây này.

Bộ phận dùng

Toàn bộ phần trên mặt đất đều dùng làm thuốc. 

Thành phần hóa học có trong cây ích mẫu

Cây ích mẫu có nhiều thành phần dược chất tốt cho sức khỏe và có lợi cho trị bệnh. Theo nghiên cứu, có hơn 140 hợp chất chứa trong thân, lá ích mẫu. Cụ thể:

• Alkaloid (leonurine, leonuridine, leonurinine,…): Tác dụng giảm đau, kháng viêm, lợi niệu, giảm co thắt tử cung.
• Flavonoid (kaempferol, rutin, quercetin,…): Chống oxy hóa, ngăn ngừa tiến trình lão hóa trong cơ thể.
• Iridoid glycoside (galiridoside, ajugol, ajugoside): Hoạt huyết, trừ phong, tăng cường hệ miễn dịch.
• Tinh dầu (linalool, 1-octen-3-ol, β-ocimene, 3-octanol,…): Làm thư giãn các cơ trơn, giảm co thắt, đau bụng kinh.
• Các acid hữu cơ, diterpene và một vài thành phần khác như tannin, phytol, bufanolide,…

Bị u xơ tử cung? Tìm ngay: Trinh nữ hoàng cung – Khắc tinh hàng đầu của u xơ, u nang.

Tác dụng chữa bệnh của cây ích mẫu

Theo y học cổ truyền, ích mẫu thảo có vị đắng, tính hàn, tác dụng thanh nhiệt giải độc, quy vào các kinh can, tâm bào, tỳ, thận dùng trong các bài thuốc có tác dụng:

• Làm tăng co bóp tử cung có tác dụng ngừa thai, ngoài ra, trong một nghiên cứu mới đây, nó còn được chứng minh có khả năng điều tiết 2 chiều, làm giảm sự co thắt tử cung và nới lỏng khi tử cung đang bị co thắt.
• Dùng trị kinh bế, tắc kinh, kinh nguyệt không đều, phụ nữ sau đẻ sót nhau, ứ huyết gây đau bụng, viêm niêm mạc dạ con, mắt mờ,…
• Trị huyết hư, khí hư ra nhiều, khó có thai.
• Kích thích cơ bàng quang gây lợi niệu, tiêu thũng, giải độc.
• Tác dụng tốt cho tim mạch, cải thiện tuần hoàn, tăng cường lưu thông máu, chống kết tập tiểu cầu, ngăn ngừa máu đông gây thuyên tắc mạch.
• Tác dụng lên hệ thần kinh, kích thích trung khu hô hấp tạo cảm giác thoải mái, thông thoáng đường thở, thuận lợi trao đổi khí.
• Có lợi cho hệ tiêu hóa, kích thích co bóp cơ trơn dạ dày, khiến thức ăn dễ tiêu, ăn ngon miệng hơn.
• Thành phần alkaloid và flavonoid có tác dụng diệt khuẩn, chống viêm, làm đẹp da, tăng cường miễn dịch cho cơ thể.

Bồi bổ sau sinh? Xem ngay: Hạt Ý dĩ (bo bo) – Món bổ cho mẹ, thuốc lành cho con.

Một số chứng bệnh thường dùng ích mẫu

Trị kinh nguyệt không đều, tắc kinh, đau bụng kinh:

Bài thuốc: Cây ích mẫu khô 15g, mộc hương 5g, xích thược 10g, đương quy 10g, hồng hoa 5g. 

Cách dùng: Các nguyên liệu sau khi mua về giũ sạch bụi, đem sao vàng rồi tán thành bột mịn. Mỗi lần lấy khoảng 1 thìa cafe đem pha với nước ấm, ngày uống 2 lần.

Bổ huyết điều kinh

Bài thuốc: Ích mẫu 100g, hương nhu 20g, nga truật (nghệ đen) 50g, ngải cứu 40g, củ gấu 50g, cây cỏ máu 30g. 

Cách dùng: Các nguyên liệu mua về đem phơi thật khô, sao vàng rồi tán thành bột mịn, trộn đều với nhau. Thắng đường lên, cho bột vào trộn thật đều rồi vo thành viên to bằng viên bi (thuốc hoàn). Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 viên.

Xem thêm: Cách ngâm rượu đinh lăng cực đơn giản tại nhà.

Điều trị sau sinh cho các bà bầu bị máu ứ tích tụ không ra được

Bài thuốc: Lá ích mẫu tươi 50g. 

Cách dùng: Lá cây ích mẫu sau khi rửa thật sạch, ngâm nước muối 10’ để tiêu diệt vi khuẩn, đem giã nhuyễn rồi chắt lấy nước cốt uống. Năng thực hiện mỗi ngày để đẩy tống hết máu ứ ra ngoài.

Trị tắc tia sữa

Bài thuốc: Cây ích mẫu khô 30g. 

Cách dùng: Tán nhuyễn ích mẫu thành bột mịn rồi đem hòa với nước và bôi lên vú.

Điều trị mụn nhọt, mưng mủ

Bài thuốc: Ích mẫu tươi hoặc khô 40g.

Cách dùng: Rửa sạch, nấu với 1,5 lít nước, cạn còn một nửa thì ngưng, để nguội và dùng nước lau vùng da bị mụn nhọt, không cần rửa lại bằng nước. Kiên trì thực hiện 3 đến 4 lần mỗi ngày để nhọt nhanh tiêu.

Tác dụng thông tiểu, hỗ trợ điều trị bệnh viêm thận cấp tính

Bài thuốc: Ích mẫu, cây râu mèo, rễ cỏ tranh, cây mã đề, mỗi thứ 20g.

Cách dùng: Sắc với 1,5 lít nước nước cho tới khi cạn còn ⅓ thì ngưng, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Trị viêm thận gây phù

Bài thuốc: Ích mẫu 40g, bạch mao căn 20g, xa tiền 20g.

Cách dùng: Lấy nước sạch, nấu nước uống hàng ngày.

Ngoài cách phối hợp trên có thể sắc 100g cây ích mẫu nam uống riêng.

Trị mắt mờ, mắt đau, sưng đỏ

Nguyên liệu: Cây ích mẫu 20g, hạt muồng 10g, cúc hoa 20g, sinh địa 10g, hạt mào gà trắng 10g.

Cách làm: Sắc với 1,2 lít nước, cạn còn 2 chén, chia làm 2 cữ, dùng hết trong ngày.

Giúp tử cung co hồi sau đẻ

Bài thuốc: Ích mẫu 40g, đương quy 10g. 

Cách làm: Rửa sạch, nấu với 2 lít nước, cạn còn khoảng 2 chén thì ngưng. Dùng thuốc hết trong ngày.

Xem thêm: Đông trùng hạ thảo – Thuốc đại bổ đắt tựa “vàng ròng”.

Lưu ý, thận trọng khi sử dụng ích mẫu

Nhìn chung, cây ích mẫu là vị thuốc lành tính, không gây tác dụng phụ cho sức khỏe. Nhưng không vì thế mà bạn chủ quan, hoặc lạm dụng cây thuốc. Có một số trường hợp cần lưu ý:

• Do có tác dụng hoạt huyết, chống kết tập tiểu cầu nên không được dùng cho người mắc chứng máu khó đông. Việc này có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết, ngăn quá trình đông máu gây bất lợi cho sức khỏe.
• Không dùng cây ích mẫu cho phụ nữ có mang thai vì làm tăng co bóp cơ trơn tử cung gây sảy thai hoặc sinh non. 
• Dùng ích mẫu vượt quá liều lượng quy định. Vì có tính hàn, mát có thể gây tiêu chảy. 
• Chỉ nên phối hợp ích mẫu theo những bài thuốc đã liệt kê ở trên, tránh phối hợp với nhiều loại thảo dược lạ. Nên tham khảo hướng dẫn thầy thuốc, hoặc người đã từng sử dụng để chắc chắn việc phối hợp với các loại thảo dược khác không gây hại cho sức khỏe.

Trước khi sử dụng ích mẫu, bạn nên lưu ý những gì?

Trước khi mua và sử dụng cây ích mẫu, bạn cần lưu ý một số điều sau để không làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bản thân cũng như đạt được hiệu quả tốt nhất.

• Chắc chắn rằng bạn không thuộc nhóm đối tượng kiêng kỵ khi dùng ích mẫu (phụ nữ có thai, người có bệnh máu khó đông).
• Nắm chắc cách dùng cũng như liều lượng sử dụng cây ích mẫu. Chúng tôi đã có đề cập cụ thể liều lượng và cách thực hiện bài thuốc ở trên, bạn có thể dựa theo đó để thực hiện và không tự ý sáng tác bài thuốc.
• Nên mua tại những địa chỉ uy tín, có thương hiệu để tránh tiền mất tật mang.

Bị bế kinh lâu ngày? Tìm ngay: Cây huyết rồng – Thông kinh lạc, bổ huyết tuyệt vời.

Mức độ an toàn của vị thuốc ích mẫu

Xét trên phương diện y học, ích mẫu là vị thuốc khá lành tính. Chỉ trừ các trường hợp chống chỉ định là phụ nữ có thai và người bị chứng máu khó đông, các trường hợp còn lại đều dễ dàng sử dụng và thuận lợi trong điều trị.

Mua cây ích mẫu ở đâu chất lượng, giá bao nhiêu?

Vị thuốc ích mẫu bán khá rộng rãi tại các cửa hàng thảo dược, nhà thuốc Đông y, tuy không phải loại cây quý hiếm nhưng hàng tạp nham, hàng kém chất lượng thì nhiều vô kể. Do đó, nếu không biết nhìn hàng thì nên chọn cho mình chỗ mua uy tín như Thảo dược An Quốc Thái.

Thảo dược An Quốc Thái là địa chỉ bán cây ích mẫu khô sạch, chất lượng, có uy tín hơn 30 năm trong lĩnh vực cung cấp thuốc Bắc, thuốc Nam, được nhiều người bệnh tin tưởng và chọn lựa. Dược liệu được thu hái 100% từ cây ích mẫu tươi, phơi khô tự nhiên, thuốc nào ra thuốc đó, không pha trộn cây dại khác. Vì vậy, bạn hoàn toàn an tâm khi sử dụng.

Thông tin mua hàng:

Thảo dược An Quốc Thái

• Địa chỉ: 62/1/28 Trương Công Định, P. 14, Tân Bình, TP HCM.
• Điện thoại đặt hàng: 0926.456.456.
• Website: Caythuoc.vn
• Giá bán: 120.000 đồng/kg.

Trên đây là toàn bộ thông tin về cây ích mẫu, bao gồm tác dụng, cách dùng, bài thuốc mà bạn có thể áp dụng. Hy vọng bài viết hữu ích đối với bạn, nếu có ai chưa biết về vị thuốc này, hãy chia sẻ nó ngay cho mọi người nhé.