Chè dung: Công dụng, cách dùng và bài thuốc chữa bệnh hiệu quả

Chè dung là loại trà thảo dược thiên nhiên có tác dụng điều trị đau dạ dày, viêm gan, tiêu hóa kém, vừa được sử dụng như một loại thức uống để giải khát, thanh nhiệt tuyệt vời, tốt cho sức khỏe. Vậy cây chè dung có tác dụng gì? Cách dùng và bài thuốc ra sao?

Chè dung là cây gì? Tìm hiểu chung về cây chè dung

Chè dung, nhiều vùng miền gọi tên khác nhau như trà dung, chè lá dung, cây dung, duối gia, chè dại, chè lang,… tên khoa học là Symplocos racemosa Roxb, thuộc họ Dung – Symplocaceae.

Đặc điểm thực vật

Hình dáng cây chè dung khá giống với cây chè xanh. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ điểm qua một số đặc điểm khác biệt để các bạn nhận biết và phân biệt đúng cây trà dung nhé:

• Là cây gỗ nhỏ, chiều cao phổ biến khoảng 1,5m – 2m, cao nhất là 4m. Phần thân và cành non có màu xanh, khi già chuyển sang sẫm màu.
• Lá trà dung thuôn dài, có màu xanh bóng ở mặt trên, viền răng cưa, kích thước khoảng 9cm – 15cm bề dài, 3cm – 6cm bề ngang. Các lá có cuống ngắn và mọc so le với nhau.
• Hoa mọc thành cụm màu trắng ngà ở ngọn cành hay nách lá. Hoa tỏa ra mùi hương rất thơm nên thu hút nhiều ong bướm và côn trùng.
• Quả thuôn dài, kích thước từ 5 – 10mm, khác với quả cây trà có hình tròn. Quả có một hạt, có phiến dài trên đỉnh. Thịt quả màu tím đỏ, khi ăn vị ngọt bùi.

Phân bố địa lý

Cây chè này phát triển thuận lợi trong môi trường nhiệt đới gió mùa, chủ yếu tại các nước: Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Lào, Campuchia. Tại Lào, nó có tên là kho muet, dam krong, mot. Tại Campuchia, được gọi là luot, thvet.

Ở Việt Nam, cây được trồng nhiều tại các tỉnh miền núi và Tây Nguyên như: Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Ngãi.

Bộ phận dùng làm thuốc, thu hoạch và bào chế

Bộ phận dùng: Hầu hết các bộ phận của cây đều được dùng làm thuốc. Lá dung có thể phơi khô uống như nước chè, trị được bệnh tiêu chảy, đau bụng, giúp ăn ngon hơn. Vỏ và rễ ngoài tác dụng tương tự còn trị bệnh đại tràng.

Thời điểm thu hoạch: Thường thu hái dược liệu từ khoảng tháng 9 – 10, lúc này cây vừa trưởng thành nhưng chưa ra hoa, lượng dược chất chứa trong lá dung sẽ đạt cao nhất.

Chế biến: Tất cả bộ phận đều được sử dụng.

• Lá: Lá sẽ được thu hoạch rồi phơi khô, có thể sao vàng để bảo quản được lâu
• Thân: Vỏ thân được tách riêng sau đó đem phơi hoặc sấy khô. Phần lõi màu vàng nâu cũng được chặt ngắn, phần này dễ bề vụn.
• Rễ: Vì là phần tiếp đất nên khi thu hoạch về rễ phải được làm sạch rồi mới phơi, sấy cho khô.

Các bộ phận sau khi làm khô được bảo quản trong túi kín để tránh ẩm mốc và mối mọt.

Chè dung có tác dụng gì? 

Chè dung là một loại thảo dược khá quen thuộc trong đời sống của người dân vùng núi phía Bắc. Ngoài những tác dụng tốt đối với hệ tiêu hóa thì uống nước trà dung còn cho cảm giác thanh mát, thư thái “dễ gây nghiện” nữa.

Tác dụng của cây chè dung theo Đông y

Dân cư tại nhiều khu vực sử dụng lá dung để làm chè, dùng trong khẩu phần hàng ngày, chữa các triệu chứng như đau bụng và tiêu chảy.

Ở Ấn Độ, người ta sử dụng vỏ sắc để điều trị các bệnh như đau bụng, đau mắt, rửa vết loét, điều trị rong kinh do việc cơ tử cung bị dãn, và giúp kiểm soát tiểu tiện.

Trong y học cổ truyền Ấn Độ, có một bài thuốc bao gồm vỏ cây dung, hồ tiêu, tất bát, đàn hương, bạch hoa xà, củ gấu và nhiều loại thảo dược khác. Bài thuốc này được chế biến thành đồ uống men, được sử dụng để giúp kiểm soát tình trạng nghiện rượu. Nghiên cứu trên thực nghiệm cho thấy bài thuốc này cải thiện tình trạng thần kinh và khôi phục các biến đổi trong sóng não và nhịp tim do rượu gây ra. Ngoài ra, bài thuốc còn có tác dụng điều chỉnh các biến đổi trong mỡ gan và các dấu hiệu về chảy máu, cũng như sự hủy hoại của myelin.

Người dân còn sử dụng lá dung để nhuộm vải, đặc biệt là nhuộm cánh kiến để tạo ra màu đỏ.

Rễ dung có hương vị ngọt, nhẹ, tính mát, và được sử dụng để giảm sốt, giảm khát, giảm đau, và làm da săn chắc. Lá dung có hương vị chua và ngọt, và được dùng để hỗ trợ quá trình tiêu hóa, chữa đau bụng và tiêu chảy.

Công dụng của chè dung theo y học hiện đại

Nhờ sự phát triển của công nghệ, các hoạt chất chứa trong chè lá dung được nghiên cứu dễ dàng, bao gồm: Hàm lượng lớn Tanin, Flavonoid, Saponin, terpen trong lá; 3 – monogluco furanoid trong thân. Một vài alkaloid như: loturin, loturidin, coloturin trong vỏ.

Các hoạt chất này cho một số tác dụng đáng chú ý như sau:

Kháng khuẩn, tiêu viêm

Công dụng này được các bác sĩ thuộc bệnh viện Quân y 103 chứng minh. Trong cây trà dung chứa nhiều hoạt chất có khả năng tiêu viêm, kháng khuẩn, đặc biệt là kháng khuẩn HP – nguyên nhân chính gây đau, viêm loét dạ dày.

Nhờ khả năng diệt khuẩn mạnh mẽ, trà dung hiệu quả trong điều trị đau, viêm loét dạ dày, viêm gan, viêm da, nóng trong,… có căn nguyên là việc đào thải kém, khí huyết ngưng trệ. Để tiêu diệt vi khuẩn tại các vết thương dễ nhiễm trùng cho nên mỗi khi bị trầy xước, bỏng,… người ta thường dùng nó để giúp vết thương nhanh lành, mau lên da non.

Chữa đau dạ dày

Theo Đông y, chè dung có hương vị hòa quyện giữa vị chua và một chút ngọt. Bên cạnh đó, nó cũng chứa một lượng lớn các hợp chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm Tanin, Plavonozit, Loturin, Loturidin, và Coloturin. Các thành phần này đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện hệ tiêu hóa, giảm viêm đại tràng, giảm viêm dạ dày, làm dịu hệ tiêu hóa, giải nhiệt cơ thể, giúp tiêu độc, hạ huyết áp, và giảm mỡ.

Chè dung đặc biệt hữu ích trong việc điều trị các bệnh về đường ruột. Theo kiến thức dân gian, người ta thường sử dụng chè dung dưới dạng nước uống hoặc làm thành siro để chữa trị các bệnh về dạ dày. Bất chấp sự đơn giản, bài thuốc dân gian này mang lại hiệu quả rất cao.

Xem thêm: Cây dạ cẩm – Thuốc chữa dạ dày ‘thần kỳ’ của người Lạng Sơn.

Hỗ trợ chữa đau xương khớp

Cây chè dung có công dụng hỗ trợ chữa đau nhức xương khớp hiệu quả mà ít người biết. Ngoài những hoạt chất kháng viêm, trong thảo mộc còn chứa nhiều nguyên tố vi lượng và muối khoáng rất tốt cho xương khớp. Sử dụng đều đặn giúp xương khớp luôn chắc khỏe, phòng ngừa đau nhức khi trái gió trở trời.

Giúp bổ huyết, ngăn ngừa thiếu máu

Vị thuốc này còn có công năng bổ huyết, tăng lượng máu lưu thông trong hệ tuần hoàn. Thích hợp cho những người suy nhược, mới ốm dậy, thiếu máu. Nó cũng ngăn ngừa nguy cơ tim mạch, cao huyết áp, đột quỵ.

Chè dung giúp an thần, ngủ ngon

Trong chè xanh, thành phần caffeine gây kích thích nhưng cũng khiến ta mất ngủ. Vậy uống trà dung có gây mất ngủ không?

Lá dung được xem là cứu cánh cho những trường hợp bị stress, mất ngủ, ngủ không sâu giấc, ngủ chập chờn,… Hoạt chất trong cây giúp an thần, thư giãn để người sử dụng dễ đi vào giấc ngủ hơn.

Ổn định đường huyết

Các nhà khoa học cho biết, trong lá chè lượng glycosid khá cao, khi phân hủy chúng sẽ tạo ra pelargonidin và glucose giúp giảm lượng đường huyết trong máu. 

Công dụng này rất hữu ích cho bệnh nhân tiểu đường, giúp giảm các biến chứng do bệnh gây ra.

Giảm đau bụng kinh

Theo phản hồi thực tế, nhiều chị em có triệu chứng đau bụng kinh, rong kinh khi uống lá trà dung đều cải thiện tình trạng đáng kể. Công dụng trên có thể do khả năng kháng viêm cũng như các nguyên tố vi lượng dồi dào của nó.

Thải độc gan, bảo vệ gan

Do có tính mát, uống trà dung giúp thanh lọc cơ thể, giải độc gan, cải thiện các hệ quả của tình trạng nóng trong người, độc tố tích tụ do gan làm việc không hiệu quả: mụn nhọt, nhiệt miệng,…

Giúp giảm cân hiệu quả

Do đặc tính thanh lọc cơ thể, giảm mỡ giống như chè đắng nhưng dễ uống hơn, khá nhiều chị em đã chọn uống nước trà dung. Mỗi ngày uống 1 ly trà dung giúp tăng cường quá trình trao đổi chất, đào thải mỡ thừa. Từ đó, quá trình giảm cân diễn nhanh chóng và an toàn hơn. 

Tham khảo: Trà sơn mật hồng sâm – Thanh nhiệt, giải độc và nhiều tác dụng tuyệt vời.

Các bài thuốc trị bệnh từ chè dung

Lá trà dung có thể kết hợp với một số thảo dược khác có cùng tác dụng để gia tăng tính hiệu quả. Được xem là vị thuốc lành tính, dễ sử dụng, có thể dùng pha trà, nấu nước uống giống như các vị thuốc nam khác.

Sau đây, chúng tôi xin tổng hợp một số bài thuốc hay từ chè dung được dùng khá phổ biến:

Bài thuốc giúp hỗ trợ tiêu hóa 

Cách 1: Pha nước chè dung

• Chuẩn bị: Lá chè dung khô.
• Cách pha: Lấy 1 nắm trà cho vào ấm, tráng sơ bằng nước nóng để loại bỏ bụi và vị chát. Đổ phần nước tráng đi rồi hãm trà với nước nóng, sau 20 – 30 phút. Trong nước nóng, các dược chất trong lá dung được tiết ra. Uống hằng ngày thay nước trà vừa thư giãn, vừa tốt cho hệ tiêu hóa.

Cách 2: Nấu nước uống

• Chuẩn bị: Lá chè dung khô hoặc tươi.
• Thực hiện: Rửa sạch, đem đun nước với lửa nhỏ để chiết hết các dược chất ra. Uống cũng giống như nước trà nhưng lưu ý chỉ dùng trong ngày không để qua đêm.

Tham khảo: Bồ kết – Bí quyết độc đáo giúp tóc mềm mượt tự nhiên.

Bài thuốc chè dung chữa đau dạ dày 

Những bệnh nhân bị viêm loét dạ dày có thể áp dụng bài thuốc sau đây:

Cách 1:

Bài thuốc: 

• Chè dung: 100g
• Mai mực: 50g
• Hương phụ: 50g
• Nam mộc hương: 30g.

Cách dùng: 

• Các vị thuốc trên sau khi mua về, đem cân đúng liều lượng. Đem sao vàng rồi tán nhuyễn .
• Mỗi ngày lấy khoảng một thìa cà phê pha với nước ấm. Uống trước mỗi bữa ăn chính 30 phút để giảm tiết acid và bảo vệ thành dạ dày.
• Sử dụng kiên trì chưa đầy 2 tháng sẽ thấy rõ hiệu quả.

Cách 2:

Bài thuốc: 

• Chè dung: 50g
• Chè dây: 50g.

Cách dùng:

Hãm với nước nóng, uống như trà hàng ngày, chè dung và chè dây (trà dây) đều là “khắc tinh” của vi khuẩn HP. Do đó,người bị đau dạ dày nên dùng thường xuyên để giảm các cơn đau.

Bài thuốc giúp vết thương mau lành

Lá trà dung kháng khuẩn tiêu viêm giúp vết thương sạch và mau lên da non. 

Chuẩn bị: 20g lá dung và 700ml nước.

Bài thuốc: Đun lá chè dung với nước 15 phút trong lửa nhỏ. Gạn lấy phần nước uống, phần lá thì dùng vệ sinh vết thương.

Cách pha chè dung chữa đau mắt

Tương tự với cách dùng ở trên, cũng nhờ hoạt tính kháng khuẩn, kháng viêm, rửa mắt bằng nước chè dung có tác dụng giảm đau hiệu quả.

Chuẩn bị: 20g lá dung, 250ml nước.

Bài thuốc: Đun trên lửa nhỏ, cho đến khi cạn còn một nửa thì bác xuống, gạn lấy phần nước để uống.

Bài thuốc giảm đau bụng kinh cho phụ nữ 

Các chứng đau bụng, rong kinh sẽ giảm hẳn khi kiên trì uống nước chè dung. Cách hãm trà cũng tương tự như đã nêu trên, lấy tầm một nắm trà, tráng sơ qua nước nóng để sạch và bớt chát rồi hãm trong 20 – 30 phút.

Bài thuốc thải độc gan từ chè dung

Chuẩn bị: 

• Chè dung: 10g.
• Mật ong: 1 thìa cà phê.

Bài thuốc: Chè dung khô sau khi mua về sao vàng rồi tán thành bột mịn. Trộn bột với mật ong, vò thành viên hoàn, uống đều đặn 2 lần/ngày.

Tham khảo: Cà gai leo – Thần dược giải độc gan, hạ men gan.

Những lưu ý khi sử dụng chè dung

• Lượng chè dung dùng mỗi ngày không quá 50g.
• Không dùng chè cho phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi.
• Nước chè sắc hoặc hãm uống nên dùng hết trong ngày vì nước chè để qua đêm rất dễ bị hư và mất hết dưỡng chất.
• Trong chè chứa hàm lượng lớn tanin nên tránh kết hợp với các thực phẩm như sữa, đậu xanh, rau muống và măng chua.
• Tương tự như các loại chè khác, uống trà dung vào lúc sáng sớm, khi bụng rỗng có thể hơi cồn cào, khó chịu. Tình trạng này hoàn toàn bình thường và sẽ hết sau vài phút.

Chè dung mua ở đâu, giá bao nhiêu 1kg?

Giống như các loại trà khác, chè dung được bán rộng rãi trên thị trường, tuy nhiên, bạn cần tìm hiểu kỹ để tránh mua phải lá trà cũ, để lâu ngày, bị mốc meo, kém chất lượng. Tốt nhất nên chọn địa chỉ có thương hiệu hoặc tham khảo chỗ mua uy tín từ người quen, bạn bè.

Ngay bây giờ, bạn có thể đặt mua chè dung nguyên chất tại Thảo dược An Quốc Thái. Thảo dược An Quốc Thái tự hào là địa chỉ bán lá chè dung được thu hái hoàn toàn tự nhiên, không chất bảo quản. Được thu mua trực tiếp từ người trồng chè, không qua trung gian nên giá phần nào ổn định, hợp túi tiền của người tiêu dùng.

Liên hệ đặt hàng:

Thảo dược An Quốc Thái

• Địa chỉ mua hàng: 62/1/28 Trương Công Định, Phường 14, Quận Tân Bình, TPHCM.
• Hotline đặt hàng: 0902743250.
• Giá bán chè dung: 120.000 đồng/kg
• Website tư vấn và hỗ trợ: https://omega3.vn/.

Trên đây là bài viết: “Chè dung: Công dụng, cách dùng và bài thuốc chữa bệnh hiệu quả”. Hy vọng bài viết mà chúng tôi chia sẻ đã cung cấp cho các bạn những thông tin hữu ích về cây chè dung. Nếu thấy hay, đừng quên chia sẻ cho mọi người cùng đọc bạn nhé.