Cây sương sáo có tác dụng trị bệnh gì? Ai nên sử dụng?

Ai ở Nam Bộ cũng đã quá quen thuộc với câu rao:

“Ai sương sáo bánh lọt hôn

Sương sáo bánh lọt đổi lúa đây”

Mỗi lần nghe tiếng rao, lũ trẻ trong xóm chạy ù ra sông, tay cầm theo lon lúa đầy ụ, trong đó có tôi. Cứ 3 lon lúa đổi lấy 1 ca sương sáo hoặc bánh lọt. Ai thích gì đổi nấy, hoặc ăn cả 2 món hòa chung. 

Cây sương sáo là món ăn giải khuây thơm lành, mát ngọt, trẻ con hay người lớn ai cũng thích. Mùa này, lúa đã chín vàng khắp cánh đồng nhưng những ghe xương sáo không còn nữa. Tuy nhiên, nhưng công dụng của nó đã được lưu giữ trong quyển “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” (GS Đỗ Tất Lợi).

Xem thêm: Cây nàng hai (tầm ma) – Khắc tinh của đau khớp, viêm khớp.

Vài nét về cây sương sáo

Cây sương sáo hay cây thạch đen (cách gọi của miền Bắc) thường dùng để nấu thạch, là món ăn, thức uống giải nhiệt rất phổ biến ở nông thôn. Khi nấu, đem cây khô rửa sạch, cắt nhỏ, cho thêm bột gạo (hoặc bột sắn dây) rồi nấu lên, tạo thành thứ nước đặc sền sệt màu đen, để nguội thì đông lại thành thạch giống như rau câu.

• Tên khoa học: Mesona chinensis Benth. 
• Tên gọi khác: Dây sương sáo, Tiên thảo, thạch đen, lương phấn thảo, thủy cẩm,…
• Thuộc họ: Hoa môi (Lamiaceae).

Sương sáo hình dạng giống như bạc hà hay húng quế nên rất nhiều người nhầm lẫn. Tuy nhiên, toàn thân của chúng được phủ lớp lông rậm và rất thô mà 2 loài cây kia không có.

Sương sáo là cây mọc thường niên, vòng đời ngắn, có nguồn gốc từ khu vực Đông Á, chủ yếu là ở Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam. Về miền An Giang hay Hậu Giang, bạn có thể tìm thấy rất nhiều cây sương sáo.

Xem thêm: Cây rau má – Rau ăn, bài thuốc tuyệt vời cho sức khỏe.

Thu hái và chế biến

Với cây đã trưởng thành, có thể thu hái quanh năm. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm trồng sương sáo lâu năm, người dân thường thu hoạch vào mùa mưa, vì đây là lúc cây phát triển tươi tốt nhất. Sau khi thu hái, đem về phơi khô, hoặc có thể dùng trực tiếp lá sương sáo tươi để làm thạch.

Thành phần trong cây sương sáo

Mặc dù chưa có báo cáo cụ thể, nhưng theo một số nghiên cứu cho thấy: Trong thân và lá sương sáo có chứa hoạt chất pectin, đây là chất nhầy cũng có nhiều trong hạt và vỏ bưởi, có tác dụng tốt cho tiêu hóa.

Pectin còn có công dụng tạo gel, do đó, khi nấu sương sáo rồi để nguội, chất này sẽ làm nước đông lại và tạo nên khối thạch màu đen tuyền.

Tìm hiểu: Cây lá cách – Công dụng bất ngờ từ loại rau ăn quen thuộc

Hương vị của sương sáo

Hương vị sương sáo ngày nào khiến trẻ con, người lớn mê mẩn: Mùi thuốc nam cũng không giống, mùi rau dại cũng không phải, chỉ nhớ mùi thơm rất dịu, nhưng sâu và đậm. Càng ăn sương sáo càng ghiền cũng là nhờ cái hương thơm đậm sâu. Đây là hương vị của tuổi thơm, của kỷ niệm ngọt ngào không dễ gì quên được!

Cây sương sáo có tác dụng gì?

Sương sáo được lòng nhiều người không chỉ bởi vị ngọt mát lành mà còn rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt đối với phụ nữ và trẻ nhỏ. Theo Đông y, cây sương sáo có vị ngọt, tính mát, không độc. Ăn sương sáo có tác dụng giải nhiệt, thanh lọc cơ thể, hạ đường huyết, tốt cho tiêu hóa và nhiều công dụng khác.

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Trong cuốn “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của GS Đỗ Tất Lợi cũng đề cập công dụng ổn định đường huyết của cây sương sáo.

Theo nghiên cứu, loài cây này chứa nhiều chất chống phân ly tự nhiên, ức chế glycation nâng cao (AGEs). Qua đó, trì hoãn và ngăn ngừa sự khởi phát của các biến chứng tiểu đường với tác dụng phụ tối thiểu.

Các bác sĩ cũng khuyến cáo bệnh nhân đái tháo đường thực hiện chế độ ăn kiêng bằng các món ăn, đồ uống có chứa cây sương sáo. Trong lá sương sáo chứa hợp chất bcdenzilsokuinolin và chất diệp lục. Những chất này có khả năng cân bằng lượng đường trong máu, giúp ổn định đường huyết và ngăn ngừa các biến chứng tiểu đường.

Sống khỏe với tiểu đường nhờ Dây thìa canh.

Điều trị cảm mạo, giúp thanh nhiệt cơ thể

Theo nghiên cứu, trong thân và lá sương sáo chứa nhiều chất xơ, các nhóm vitamin và nhiều hoạt chất giúp tăng cường sức đề kháng. Một số quốc gia ở Đông Nam Á, người ta sử dụng nước sắc và các món ăn từ sương sáo để chữa cảm mạo, chống sốt, giải nhiệt trong mùa nắng nóng.

Tại Trung Quốc, để chống say nắng khi lái xe, các tài xế thường uống trà sương sáo. Ngoài ra, người dân còn nấu nước mát kết hợp thêm râu ngô, la hán, mã đề để giải nhiệt, giải cảm, lợi tiểu, chữa các bệnh về đường tiết niệu.

Điều trị tăng huyết áp

Huyết áp không ổn định sẽ gây ra nhiều rủi ro cho sức khỏe. Tuy nhiên, bạn có thể sử dụng cây sương sáo để trị bệnh này. Sử dụng nước sắc từ sương sáo có thể ngăn ngừa và cải thiện tình trạng huyết áp tăng cao hiệu quả. Ngoài ra nó còn có tác dụng loại bỏ các triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn do huyết áp không ổn định gây ra.

Xem thêm: Hoa hòe – Sống khỏe với cao huyết áp

Tốt cho hệ tiêu hóa

Lá cây sương sáo có chứa hợp chất alkaloid, vitamin C và một lượng chất nhầy ổn định tạo thuận lợi cho quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, hàm lượng chất xơ trong thảo dược có công dụng làm sạch các cơ quan trong hệ tiêu hóa, tăng khả năng hấp thụ thức ăn, phòng ngừa và điều trị táo bón, đầy hơi, khó tiêu.

Cách dùng, liều dùng cây sương sáo

• Cách dùng: Để trị bệnh, có thể dùng cây sương sáo ở dạng khô sắc nước uống. Phổ biến hơn, có thể chế biến thạch sương sáo, chè sương sáo. 
• Liều dùng: Đây là dược liệu lành tính nên không có chỉ định về liều dùng cụ thể. Tuy nhiên, đối với các bài thuốc từ cây sương sáo, tốt hơn hết chỉ nên dùng15-20g/ngày.

Tham khảo: Mủ trôm – Thanh nhiệt, giải khát và nhiều tác dụng tuyệt vời.

Cách nấu lá sương sáo làm thạch đen

Hiện nay, nhiều người thích ăn sương sáo nấu tự nhiên, mặc dù gói bột sương sáo có bán sẵn trong siêu thị hoặc tiệm làm bánh, rất nhanh và thuận tiện. Tuy nhiên, hương thơm, mùi vị không thể nào sánh bằng sương sáo nấu tự nhiên, 100% từ chính thảo dược.

Món thạch đen sẽ ngon hơn nhiều nếu bạn mua cây sương sáo về và tự tay nấu. Cách làm rất đơn giản, bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn dưới đây:

Cách nấu sương sáo từ lá tươi

Cây tươi nấu sương sáo thường bị đắng, bạn khắc phục tình trạng này, bạn làm như sau:

Chuẩn bị:

• 1 kg lá sương sáo tươi,
• Nước lọc
• Bột gạo hoặc bột sắn dây.
• Đường (Thêm tùy độ ngọt).

Cách nấu:

• Bước 1: Rửa sạch cây, cắt nhỏ, cho nước nóng vào vò tới khi hết dịch nhớt (hoặc nghiền trong máy xay sinh tố). Đem hỗn hợp lọc qua rây, bỏ bã và lấy nước cốt.
• Bước 2: Đem phần nước đã lọc nấu với 2 lít nước. Thêm 2 muỗng canh bột gạo hoặc bột sắn dây để thạch dẻo hơn. Tiếp tục đun với lửa nhỏ.
• Bước 3: Nếu thấy hỗn hợp gần đông thì khuấy đều. Nấu thêm khoảng 5-10 phút rồi tắt lửa. Chờ thạch đông lại, cho vào tủ lạnh để món thạch ngon hơn.

Tham khảo: Cách nấu chè dưỡng nhan gây sốt siêu ngon.

Cách làm thạch sương sáo từ lá khô

Cây khô vốn nhiều bụi bẩn, trước khi nấu nên rửa thật sạch. Tốt nhất tự hái đem về phơi, hoặc mua cây sương sáo khô tại các cửa hàng thảo dược uy tín như Thảo dược An Quốc Thái.

Chuẩn bị:

• 100g cây sương sáo khô.
• Nước lọc.
• 100g bột gạo hoặc 80g bột năng.
• Đường (tùy độ ngọt).

Cách thực hiện:

• Bước 1: Ngâm lá sương sáo khô khoảng 5 đến 10 phút. Lưu ý không được ngâm quá lâu vì dễ làm mất mùi của dược liệu.
• Bước 2: Cắt nhỏ, cho sương sáo vào nồi, cho tiếp 2,5 lít nước. Đun từ 2 đến 3 giờ để lá nhừ ra. Cần đảo thường xuyên để hỗn hợp lá sương sáo nở đều. Nếu nước gần cạn mà lá vẫn chưa nhừ, có thể thêm nước vào và đảo tiếp.

• Bước 3: Khi sương sáo đã nhừ thì tắt bếp, để nguội. Sau đó cho thêm ít nước lạnh vào nồi rồi vò nát, vắt lấy nước.

• Bước 4: Lọc nước sương sáo qua rây hoặc vải để loại bỏ phần bã. Đổ phần sương sáo vừa vắt vào nồi và để lửa vừa.
• Bước 5: Hòa tan bột gạo (hoặc bột năng) với 200ml nước. Cho phần bột này vào nước thạch đang nấu. Khuấy liên tục, đều tay với lửa nhỏ. Cho tiếp 2 thìa đường vàng vào nồi (liều lượng có thể thay đổi tùy theo khẩu vị người dùng).

• Bước 6: Khuấy đến khi hỗn hợp đặc sánh lại, thấy mịn là được. Đổ vào khuôn tạo hình. Thạch sẽ đông lại khi nguội. Thêm đá, ăn chung với bánh lọt, mủ gòn, sương sâm, hạt é,… sẽ rất ngon và lạ miệng.

Xem thêm: Cách ngâm rượu đinh lăng ông uống bà khen, cả xóm thèm.

Những đối tượng nên sử dụng cây sương sáo

• Những người bị tiểu đường, huyết áp cao.
• Người thường xuyên sử dụng bia rượu gây nóng gan
• Người tiểu rắt, tiểu buốt, nóng trong người, sỏi thận, viêm đường tiết niệu
• Người bị sốt, cảm mạo, say nắng.
• Người bình thường muốn sử dụng để thanh lọc cơ thể.

Mua sỉ, lẻ cây sương sáo ở đâu?

Để mua sỉ, lẻ cây sương sáo, bạn có thể tìm đến các nhà thuốc Đông y, các cửa hàng thảo dược. Trong đó, Thảo dược An Quốc Thái là địa chỉ chuyên bán sỉ, lẻ cây sương sáo uy tín, giá tốt, được nhiều người lựa chọn bởi:

• Là địa chỉ phân phối hơn 1000 đơn vị thuốc Đông y, uy tín hơn 30 năm qua.
• Cây sương sáo khô thu hái 100% tự nhiên, chọn lọc kỹ lưỡng, sạch sẽ.
• Đảm bảo 3 “không”: Không chất bảo quản, không thuốc hoá học, không pha cây dại.
• Bán cây sương sáo chất lượng, thích hợp nấu thạch ăn rất ngon, dai, thơm, đậm vị.
• Giá lẻ như giá sỉ, cam kết giá rẻ nhất thị trường.
• Giao hàng tận nơi trên toàn quốc.

Thông tin mua hàng:

Thảo dược An Quốc Thái

• Địa chỉ: 62/1/28 Trương Công Định, P. 14, Tân Bình, TP. HCM.
• Điện thoại đặt hàng: 0926 456 456.
• Website: https://omega3.vn/.

Như vậy, bài viết đã chia sẻ cho bạn công dụng, cách dùng, cách nấu cây sương sáo làm thạch vừa thơm ngon vừa bổ dưỡng. Nhiều người thích mua cây sương sáo về tự nấu hơn, vậy còn bạn? Nếu muốn thưởng thức hương vị thơm ngọt, mát lành tự nhiên từ thạch sương sáo, hãy nhanh tay đặt ngay vài kg về chiêu đãi gia đình nhé.

Cảm ơn bạn đã theo dõi.

Nguồn tham khảo:

• Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, GS Đỗ Tất Lợi
• Sương sáo, https://vi.wikipedia.org, ngày truy cập 24/11/2021.
• Platostoma palustre, https://en.wikipedia.org/, ngày truy cập 24/11/2021.
• 仙草, https://zh.wikipedia.org/, ngày truy cập 24/11/2021.
• Mesona Chinensis Benth extract prevents AGE formation and protein oxidation against fructose-induced protein glycation in vitro, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/, ngày truy cập 24/11/2021.