Dây thuốc cá – Công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

Dây thuốc cá là vị thuốc nam được sử dụng từ rất lâu, nhân dân thường dùng nó để trừ sâu, đánh bắt cá,… Rễ dây duốc cá có tác dụng tẩy giun, hỗ trợ điều trị ung thư phổi và nhiều công dụng hữu ích khác trong nông nghiệp và đời sống.

Xem thêm: Xuyên tâm liên: Kháng sinh thực vật dùng để điều trị COVID-19

Vị thuốc cây (dây) thuốc cá

Còn gọi là dây duốc cá, cây duốc cá, cây bắt cá,… Bên trong loài cây này có chứa các hoạt chất rotenone, mang tính độc, thường được dùng liều lượng nhẹ để làm cá trong ao (hồ) ngoi lên mặt nước, giúp cho việc đánh bắt cá dễ dàng hơn.

Bên cạnh đó, dây thuốc cá còn được người xưa sử dụng bằng cách uống để giúp tẩy giun, hỗ trợ điều trị ung thư phổi, xua đuổi ký sinh trùng cho gia súc,…

Mô tả về dây thuốc cá

Cây thuốc cá thuộc họ dây leo khỏe, thường dài khoảng 7m – 10m. Lá của cây thuốc cá là loại lá kép, có khoảng 9 – 13 lá chét. Lá chét mọc so le nhau, lúc đầu lá mỏng nhưng càng về sau dai dày, phía dưới tròn, đầu nhọn và hình mác. Hoa của chúng khá nhỏ, có màu hồng hoặc màu trắng. Quả khá giống quả đậu, hơi dẹt và có chiều dài khoảng 4cm – 8cm.

Phân bố

Cây thuốc cá thường mọc hoang ở nhiều nơi hay được trồng nhiều tại các nước ở Đông Nam Á như: Malaysia, Ấn Độ, Việt Nam và Indonesia hay ở một số nước nằm tại châu Phi. Ở việt Nam, loài cây này được trồng nhiều ở các tỉnh như: Cà Mau, Trà Vinh, Bạc Liêu và Phú Quốc.

Cây Thuốc Cá được trồng bằng cách dâm hoặc chiết cành, mẫu rễ cành của cây dài khoảng 0,4m – 0,5m, nên trồng chúng cách nhau khoảng 1m. Sau tầm một năm rưỡi đến hai năm là bắt đầu có thể thu hoạch. Nên thu hoạch hết tất cả các rễ nhỏ, bởi vì khi rễ càng nhỏ thì lượng hoạt chất bên trong càng cao. Hoạt chất có cao nhất vào khoảng các tháng thứ 24-28.

Loài cây này chịu ánh sáng rất mạnh, nhưng lại ưa những nơi mát hơn. Vì vậy nên ở miền Nam nước ta, người ta thường hay trồng chúng xen giữa những cây cao su hoặc cây dừa. Nhiệt độ phù hợp là 27-28. Đất nên bón vôi để cho năng suất rễ được cao hơn.

Ở Malaysia, sau khoảng 25 – 26 tháng mỗi ha đất sẽ cho hơn 2 hoặc 3 tấn rễ cây. Ngày trước, ở miền Nam nước ta thì thảo dược trồng nhiều ở Cà Mau, Trà Vinh, Phú Quốc và Bạc Liêu.

Trên thị trường hiện nay thuốc cá thường dài ngắn không đều nhau, đường kính trung bình khoảng 1cm, cong, mặt ngoài có màu từ xám nâu đến màu nâu đỏ hơi nhạt, có những đường sọc nhỏ dọc.

Vỏ dày thường dính rất chắc vào gỗ có màu nâu hồng, khi bẻ ra rất nhiều xơ, có vị hơi ngọt, hơi nhầy, sau đó là nóng và hơi hắc. Giã ra ngâm vào nước thì nước sẽ có màu vàng đục, có mùi rất đặc biệt, rất khác so với rễ cóc kèn sẽ cho ra dung dịch trong suốt.

Thành phần hóa học

Rễ của cây thuốc cá chiếm khoảng 10% đến 12% là nước, từ 2% đến 3% là các chất vô cơ, mặt khác còn một số các hoạt chất khác có trong nó như: tinh bột, tannin, chất nhựa và đường.

Phần rễ cây còn chứa các rotenone (hay tu botoxin) không màu, không mùi và không tan trong nước ngoại trừ một số các trường hợp đặc biệt nhưng chúng tan trong: ete, cồn và loài cây này tan rất nhanh ở trong xeton, benzen và clorofom.

Rotenone khi ở trong dung môi hữu cơ đến khi ra ánh sáng sẽ chuyển màu đỏ sang thành dehydro protein có tính độc rất bền vững. Tuy vậy, khi ở trong dung môi kiềm thì loại chất này lại không bền vững và gần như là mất đi tác dụng.

Tác dụng dược lý của dây thuốc cá

Cây thuốc cá thường được người  Đông Nam Á sử dụng với liều lượng vừa đủ hoặc nhỏ với mục đích để làm thuốc cá, làm cho cá bị say, phải ngoi lên mặt nước, giúp cho việc đánh bắt cá sẽ dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, các hoạt chất bên trong của dược liệu này còn có công dụng dùng để làm thuốc trừ sâu.

Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng giúp làm tê liệt các ấu trùng sâu bọ hoặc ruồi. Đối với con người hoặc động vật máu nóng thì cây thuốc cá không gây độc tính qua hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu sử dụng theo đường tiêm mạch hoặc máu thì có thể gây ra tê liệt hay nặng hơn là chết ngạt.

Công dụng của dây thuốc cá 

Cây thuốc cá có rất nhiều công dụng ngoài việc dùng làm cho cá say thì còn có thể ứng dụng vào việc hỗ trợ điều trị bệnh ung thư phổi, tẩy giun,… Sau đây là một số công dụng của dây thuốc cá trong nhiều mảng khác nhau:

Trong nông nghiệp

Từ rất lâu, người Châu Á đã dùng loài cây này trong việc đánh bắt cá. Rễ của dây thuốc cá sau khi được giã nhỏ có thể giúp giải phóng các hoạt chất rotenone. Nếu ném rễ cây đã giã nhỏ xuống nước, sẽ làm cá chết hoặc gây choáng váng sẽ làm chúng nổi lên mặt nước.

Trong chăn nuôi, phương pháp như này thường được người dân sử dụng để giúp dọn sạch sẽ những ao (hồ) nuôi cá trước khi thả các lứa cá khác vào nuôi. Lượng nhỏ hoạt chất rotenone còn tồn dư lại ở trong thịt cá ngay khi nấu chín sẽ bị phân hủy hoàn toàn.

Ở các nơi như Châu Âu hay Châu Mỹ, loài cây này khi ở dưới dạng bột thường được sử dụng rộng rãi để loại trừ một số loài sâu bọ gây hại cho cây trồng như: Ruồi xanh, bọ trĩ, ruồi cưa, sâu bướm, ruồi, bọ cánh cứng nhỏ, mối, bọ ve nhện, muỗi và mọt, nhện,… Khi được dùng để làm thuốc trừ sâu, các hoạt chất rotenone tồn tại trong cây trồng chỉ trong khoảng vài ngày. Chính vì thế, nó được xem là một phương pháp khá an toàn cho các giống cây trồng để thu hoạch ngắn ngày.

Ở Việt Nam, tại một số nơi ở các vùng miền người ta chỉ thu hoạch cây thuốc cá tươi, tạo thành một cái vòng để treo ở trên sừng của những con trâu hay bị dòi hoặc có ký sinh trùng đang kí sinh.

Tham khảo thêm: Dây cóc – Vị thuốc đắng chữa nhiều bệnh thần kỳ.

Trong đời sống

Nhân dân sử dụng rễ cây thuốc cá hỗ trợ điều trị ung thư phổi, làm thuốc tẩy giun. Tuy nhiên, loại rễ cây này cũng rất ít khi được lựa chọn để dùng hơn so với những loại thuốc tẩy giun kia. Ngoài ra khi sử dụng dưới dạng thuốc bôi mỡ còn có thể giúp chữa ghẻ, lở.

Kinh nghiệm dùng dây thuốc cá ở nước ta

Dùng dây thuốc cá trị bệnh phổi ở người

Đối với con người, dây thuốc cá được biết đến rộng rãi với tác dụng điều trị ung thư phổi. Đi xe từ Tp HCM về Tiền Giang để thăm ông Hai Dầu – Nhân chứng nổi tiếng nhờ bài thuốc dây thuốc cá và vịt xiêm mà chữa khỏi ung thư phổi. Chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng khi đứng trước mặt mình là một người đàn ông khỏe mạnh, mập mạp, không có vẻ gì ốm yếu của người vừa mắc ung thư.

Vừa nhìn thấy chúng tôi, ông như đã hiểu chuyện, lập tức chia sẻ ngay:

“Lúc phát hiện ung thư, tui gần như suy sụp, cũng chạy chữa khắp nơi nhưng tốn kém quá, tiền cạn dần, tui trở về quê, nghĩ mình chỉ còn sống không qua nổi 1 tháng. Rồi có hàng xóm bày cách nấu dây thuốc cá với vịt xiêm để ăn, biết đâu còn hy vọng.

Tôi cũng làm theo nhưng không mong đợi nhiều, lấy con vịt xiêm làm sạch, hầm chung với cây thuốc cá, cứ như vậy mỗi ngày nấu 1 một miếng, ngày 2 bữa ăn sạch cả nước lẫn cái. Vậy mà thần kỳ lắm anh ạ, khi thấy các cơn ho giảm hẳn, lượng đờm ít đi, tui mới lật đật đi khám thì biết được khối u trong phổi đã giảm đáng kể rồi! Đúng là mừng quá.

Đã 4 tháng nay tui vẫn dùng bài thuốc đều đặn, không còn ho nữa, bệnh gần như đã khỏi hẳn. Đợt tái khám gần nhất, bác sĩ còn nói với tôi: “Nhìn ông không giống người bị ung thư”! Đó anh thấy lợi hại chưa? Đâu cần tốn nhiều tiền chạy chữa mà tui cũng đã chiến thắng ung thư rồi!”

Câu chuyện của ông Hai Dầu là minh chứng rõ ràng về công dụng hiệu quả của dây thuốc cá trong điều trị ung thư phổi. Bài thuốc này đã trở nên nổi tiếng khắp Gò Công, Tiền Giang và được nhiều người truyền tụng.

Xem thêm: Trần bì – Vị thuốc quý dễ tìm, nhiều công dụng chữa bệnh bất ngờ.

Đối với việc nuôi cá

Sử dụng một lượng ít rễ cây thuốc cá mang đi giã nhỏ ra rồi thả vào nước. Sau vài giờ, cá sẽ bị các hoạt chất rotenone có trong dây thuốc làm tê liệt và nghẹt thở. Sau đó, khi ta bắt cá để vào nước sạch thì cá sẽ sống và bơi lại như thường.

Cách dùng rễ cây thuốc cá để bắt cá thường được khuyên nên sử dụng trong các trường hợp cần loại bỏ các loại cá tạp trong ao nuôi tôm. Bởi loại dược liệu này rất ít tốn kém vì giá thành không cao và rất ít làm ảnh hưởng đến môi trường như các loại thuốc hóa học khác.

Xem ngay: Cây thuốc dòi – “Bí kíp” chữa ho lao, viêm họng tuyệt vời.

Đối với việc trừ côn trùng

Sử dụng dây thuốc cá để tiêu diệt các loại côn trùng như: mối, gián và ruồi. Còn đối với những loài sâu bọ có lớp vỏ cứng thì nên sử dụng thuốc với liều lượng gấp hai hoặc ba lần.

Hướng dẫn cách làm thuốc trừ sâu bọ từ dây thuốc cá

Nguyên liệu:

• 250g rễ cây thuốc cá.
• 100 lít nước.
• 250g xà phòng.

Cách làm:

• Rễ cây thuốc cá sau khi thu hoạch thì mang rửa sạch rồi giã cho nát. Sau đó đem ngâm vào khoảng 15 – 20 lít nước rồi để trong khoảng 24 giờ.
• Sau một thời gian ngâm thì vớt rễ cây ra rồi lọc lấy nước. Tiếp tục ngâm bã ở trong khoảng 10 – 12 lít nước. Sau 3 tiếng ngâm thì ta lọc rồi lấy nước.

Cách sử dụng:

Khi muốn sử dụng, ta lấy nước từ dây thuốc cá đã ngâm rồi hòa tan cùng với 250g xà phòng đã chuẩn bị, có thể thêm một lượng nước ít cho đủ 100 lít nước xà phòng. Sau đó đổ thuốc vào trong bình bơm rồi phun lên những nơi thường có côn trùng hay sâu bọ ở trong nhà hoặc vườn rau,…

Lưu ý khi sử dụng

Loài cây này là một loại cây có một ít chất độc. Tổ chức Y tế trên thế giới WHO đã xếp loại cây này vào loại chỉ gây hại ở các mức độ nhẹ hoặc vừa phải. Có rất ít các báo cáo về độc tính cây thuốc cá trên con người. Tuy vậy, chúng ta cần phải biết và cẩn thận khi muốn sử dụng loài cây này.

Người bệnh nên thật cẩn thận khi muốn sử dụng loại dược liệu này để tẩy giun. Để đảm bảo về sự an toàn của sức khỏe hay cả tính mạng, tốt nhất nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc hoặc những người đã sử dụng trước để dùng cho đúng.

Nơi mua bán dây thuốc cá chất lượng

Hiện nay, dây thuốc cá không dễ tìm, nếu bạn vẫn còn đang phân vân không biết nên mua ở đâu thì có thể an tâm chọn Omega3.vn. Chúng tôi Omega Việt Nam – Vì sức khỏe cộng đồng tự hào là địa chỉ bán dây thuốc cá chất lượng nhất.

Thông tin đặt hàng:

Omega Việt Nam – Vì sức khỏe cộng đồng

• Địa chỉ: 62/1/28 Trương Công Định, Phường 14, Quận Tân Bình, Tp HCM.
• Đặt hàng: 0902 743 250.
• Giá bán: 200.000 đồng/kg.
• Website: https://omega3.vn/.

Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết: “Dây thuốc cá – Công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng“. Nếu còn điều gì thắc mắc cần giải đáp, đừng quên comment bên dưới để chúng tôi hỗ trợ bạn.